Jeśli twoi przyszli spadkobiercy nie chcą lub nie mogą zajmować się biznesem, idealnym rozwiązaniem dla Ciebie i twoich bliskich jest stworzenie fundacji rodzinnej. To stosunkowo nowe rozwiązanie prawne – ustawa o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 r. pozwala kontynuować biznes bez konieczności osobistego zaangażowania twoich następców prawnych, a jednocześnie chroni majątek rodziny. Fundacja rodzinna jest sposobem na sukcesję, którą fundator przeprowadza tylko raz na wiele pokoleń. Głównym decydentem fundacji rodzinnej jest jej fundator, który decyduje o celach, zasadach działania fundacji rodzinnej i jej beneficjentach. Fundator ma możliwość wycofania się z aktywnego prowadzenia biznesu bez utraty dochodów.
Fundacja rodzinna w świetle prawa jest nową osobą prawną, gromadzi majątek i zarządza nim. Została ona stworzona, aby zwiększać potencjał budowania firm rodzinnych na pokolenia. Fundacja rodzinna ma również służyć zapewnieniu środków finansowych dla najbliższych fundatora. Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą. Szczegółowy przedmiot rodzajów dopuszczalnej prawnie działalności został uregulowany w art. 5 ustawy.
Założycielem fundacji rodzinnej jest jej fundator. Fundatorem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Fundator przekazuje fundacji rodzinnej majątek, który ma służyć pokryciu funduszu założycielskiego. Fundator wyznacza szczegółowy cel działania fundacji rodzinnej. Jest on również decydentem, którym osobom fundacja rodzinna będzie przekazywać świadczenia. Beneficjentem świadczeń z fundacji rodzinnej jest osoba fizyczna albo organizacja pozarządowa. Jest on uprawniony do otrzymywania określonych w statucie świadczeń od fundacji rodzinnej lub majątku już po jej rozwiązaniu. Co istotne beneficjent może być jednocześnie fundatorem.
Założenie fundacji rodzinnej jest stosunkowo proste. Pierwszym krokiem jaki należy wykonać jest złożenie oświadczenia przez fundatora o ustanowieniu fundacji w akcie założycielskim albo w testamencie sporządzonym w akcie notarialnym. Drugim krokiem jest sporządzenie również w formie aktu notarialnego statutu Fundacji i spisu mienia. Trzeci krok to ustanowienie organów fundacji rodzinnej. Czwarty krok to wniesienie funduszu założycielskiego przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie. Piątym, a zarazem ostatnim krokiem jaki należy wykonać, aby założyć fundację rodzinną to wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych. Rejestr jest prowadzony przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Majątkiem fundacji rodzinnej jest fundusz założycielski o wartości co najmniej 100 000 zł. Fundacja rodzinna może posiadać również inne mienie, m.in. nieruchomości, ruchomości, papiery wartościowe, udziały w spółkach. Fundacja rodzinna może powiększać swój majątek na skutek prowadzonej przez nią działalności inwestycyjnej i dochodów z dozwolonej działalności gospodarczej, otrzymanych darowizn i spadków.
Jeśli chodzi o kwestie podatkowe, które są kluczową kwestią w prowadzeniu działalności gospodarczej, fundacja rodzinna płaci co do zasady CIT 15%, ale dopiero w momencie przekazywania świadczeń beneficjentom lub przekazywaniu mienia przy rozwiązaniu fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna nie ma prawa odliczać kosztów uzyskania przychodów i nie może stosować amortyzacji. Wspomnieć należy, że od reguły odroczonej zapłaty 15% CIT istnieją wyjątki, a są to przychody z: najmu, dzierżawy lub innej podobnej umowy, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją rodzinną, beneficjentem lub fundatorem, budynków, działalności gospodarczej, która nie została dopuszczona w ustawie (25% CIT). Spółka, której udziałowcami, akcjonariuszami lub wspólnikami są fundatorzy lub beneficjenci fundacji rodzinnej, może podlegać opodatkowaniu tzw. estońskim CIT-em (ryczałtem od dochodów spółek).
Jeśli chodzi o zapłatę PIT dobra wiadomość jest dla fundatora i osób mu najbliższych, bowiem oni jako osoby zaliczane do tzw. „zerowej grupy podatkowej” zgodnie z przepisami od spadków i darowizn są zwolnione z PIT. Osoby zaliczane do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn zapłacą 10% PIT, zwolnienie lub obniżona stawka 10% PIT przysługuje proporcjonalnie do wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez danego fundatora w stosunku do wartości całego mienia fundacji rodzinnej. Pozostałe osoby fizyczne zapłacą 15% PIT.
Mając na uwadze powyżej przedstawione kwestie podatkowe, największą zaletą założenia fundacji rodzinnej jest to, że będzie zapewniać korzyści podobne do estońskiego CIT.
Autorzy:
Radca prawny Mariusz Turek
tel. 663-316-047
Aplikant radcowski Natalia Purgal